คุณเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่า “อดข้าว 3 วันไม่ตาย อดน้ำ 3 วันตาย” ไหม? แม้จะเป็นเพียงคำเปรียบเปรย แต่ก็สะท้อนถึงความสำคัญของน้ำ ที่มีต่อร่างกายและชีวิตของมนุษย์ได้เป็นอย่างดี แล้วทำไมน้ำถึงสำคัญกว่าอาหารขนาดนั้น? ขาดน้ำแล้วจะเกิดอะไรขึ้นกับร่างกายของเรา? บทความนี้จะพาคุณไปเปิดความจริงเบื้องหลังความเชื่อนี้ พร้อมเจาะลึกกลไกการทำงานของร่างกาย เมื่อขาดน้ำและอาหาร

น้ำ องค์ประกอบหลักของร่างกาย และชีวิต

ร่างกายมนุษย์ประกอบด้วยน้ำมากถึง 55-78% ขึ้นอยู่กับอายุและเพศ น้ำ ทำหน้าที่สำคัญมากมาย ทั้ง การลำเลียงสารอาหารและออกซิเจนไปยังเซลล์ต่างๆ ขับของเสียออกจากร่างกาย ควบคุมอุณหภูมิ หล่อลื่นข้อต่อ เป็นส่วนประกอบของเลือด น้ำเหลือง น้ำย่อย และอื่นๆ อีกมากมาย เรียกได้ว่าน้ำ เกี่ยวข้องกับทุกระบบการทำงานของร่างกาย

เมื่อร่างกายขาดน้ำ

หากร่างกายขาดน้ำ จะส่งผลกระทบต่อการทำงานของระบบต่างๆ ทั่วร่างกาย โดยอาการที่พบได้บ่อย ได้แก่

• กระหายน้ำ ปากแห้ง คอแห้ง สัญญาณเตือนแรกที่ร่างกายต้องการน้ำ
• ปัสสาวะน้อย สีเข้ม ร่างกายพยายามเก็บกักน้ำไว้
• อ่อนเพลีย ไม่มีแรง การขาดน้ำทำให้ระบบไหลเวียนเลือดทำงานได้ไม่ดี
• วิงเวียนศีรษะ หน้ามืด อาจเกิดจากความดันโลหิตต่ำลง
• ปวดศีรษะ การขาดน้ำส่งผลต่อการไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงสมอง
• กล้ามเนื้อเป็นตะคริว เนื่องจากขาดสมดุลของเกลือแร่ในร่างกาย
• ผิวแห้ง ปากแห้ง ตาโหล สูญเสียความชุ่มชื้น
• หัวใจเต้นเร็ว ร่างกายพยายามชดเชยภาวะขาดน้ำ
• ช็อก หมดสติ และเสียชีวิต ในกรณีที่ขาดน้ำอย่างรุนแรง

ขาดน้ำ VS ขาดอาหาร ร่างกายรับมืออย่างไร?

ร่างกายมนุษย์สามารถทนต่อการขาดอาหาร ได้นานกว่าขาดน้ำอย่างเห็นได้ชัด เพราะร่างกายมีกลไกในการปรับตัวเมื่อขาดอาหาร โดยจะเริ่มสลายไกลโคเจน (แป้งที่สะสมในร่างกาย) จากตับและกล้ามเนื้อมาเป็นพลังงาน และหากอดอาหารนานขึ้น ร่างกายจะเริ่มสลายไขมันและโปรตีนมาใช้เป็นพลังงาน กระบวนการนี้เรียกว่า คีโตสิส (Ketosis)

แต่สำหรับการขาดน้ำ ร่างกายมีกลไกสำรองน้ำที่จำกัด หากขาดน้ำเพียง 1-2% จะเริ่มส่งผลต่อการทำงานของร่างกาย และหาก ขาดน้ำรุนแรงถึงขั้น 10-15% อาจนำไปสู่ภาวะช็อก อวัยวะล้มเหลว และเสียชีวิตได้ภายในไม่กี่วัน

ทำไมขาดน้ำถึงอันตรายกว่าขาดอาหาร?

• น้ำเป็นสิ่งจำเป็นต่อทุกระบบ: น้ำเป็นตัวกลางในปฏิกิริยาเคมีต่างๆ ในร่างกาย การขาดน้ำจะทำให้ระบบต่างๆ ทำงานผิดปกติ
• ร่างกายสูญเสียน้ำตลอดเวลา: ทั้งทางเหงื่อ ปัสสาวะ ลมหายใจ การขาดน้ำจึงเกิดขึ้นได้ง่าย
• ร่างกายเก็บสะสมน้ำได้น้อย: ต่างจากสารอาหารอื่นๆ ที่ร่างกายสามารถเก็บสะสมไว้ใช้ในยามขาดแคลนได้

ความจริงก็คือ ร่างกายต้องการทั้งน้ำและอาหาร หากขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไปนานๆ ก็อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ทั้งนั้น แต่รา่งกายจะทนต่อการขาดน้ำได้น้อยกว่าการอดอาหาร

ดื่มน้ำแค่ไหน ถึงจะเพียงพอ?

ปริมาณน้ำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวัน ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น อายุ เพศ น้ำหนัก กิจกรรมที่ทำ และสภาพอากาศ โดยทั่วไป ผู้ใหญ่ควรดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 8 แก้ว หรือประมาณ 2 ลิตร และควรดื่มน้ำอย่างสม่ำเสมอ อย่ารอให้กระหายน้ำแล้วค่อยดื่ม

“น้ำ” คือสิ่งจำเป็นพื้นฐาน และมีความสำคัญต่อทุกระบบในร่างกาย มากกว่า “อาหาร” การขาดน้ำ ส่งผลร้ายแรงต่อสุขภาพ และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ดังนั้น อย่าละเลยการดื่มน้ำให้เพียงพอในแต่ละวัน จิบน้ำบ่อยๆ ให้เป็นนิสัย เพื่อสุขภาพที่ดี และป้องกันอาการขาดน้ำที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต